Quốc gia khởi nghiệp - Câu chuyện thần kỳ (I)

Quốc gia khởi nghiệp

Câu chuyện về nền kinh tế thần kỳ của Israel

Tác phẩm Start–up Nation, Dan Senor & Saul Singer, Phát hành bởi Alphabooks.

Chào các bạn thân mến. Trước đây, khi nghe đến Israel thì hầu như tôi chỉ hình dung ra là các cuộc chiến tranh, các vị thủ tướng phát biểu trước truyền hình về tình hình chiến sự, do đó cũng chẳng hề để ý chút nào về đất nước này. Nhưng cuốn sách, Quốc gia khởi nghiệp  - Câu chuyện về nền kinh tế thần kỳ của Israel đã đem đến một bức tranh hoàn toàn khác. Tôi đã đọc liên tục từ đầu cho đến khi kết thúc. Quyết định viết vài dòng dưới đây để chia sẻ 4 bài học rút ra từ những doanh nhân Do Thái sau khi đọc cuốn sách này.

Bài học 1: Doanh nhân trên chiến trường – Bản lĩnh quan trọng hơn kỹ năng

Đứng trước sự vây hãm thù địch tôn giáo, nhà nước Do thái với khoảng 8 triệu dân bị ‘thập diện mai phục’ bởi 350 triệu dân của các nước thế giới  Ả rập. Họ luôn phải đối mặt với những thử thách lớn bị tấn công về tất cả mọi phương diện kinh tế, chính trị, quân sự ….. Họ sống trên một vùng đất khô cằn, hai phần ba diện tích là hoang mạc, còn lại là đồi núi, sỏi đá và thiếu nước ngọt trầm trọng. Các thanh niên Israel đều phải đi nghĩa vụ quân sự trước khi vào đại học và đây là điều bắt buộc.  Họ được rèn luyện trong môi trường thực để sinh tồn:  phải truy tìm kẻ địch hoặc phải lấn trốn kẻ thù.

Do chính sách “quân trong dân” của nhà nước Do thái và khoa học hóa vấn đề quân sự nên chính quân đội trở thành môi trường cho các thanh niên Israel vừa không chỉ rèn luyện bản lĩnh của người lính mà còn tiếp xúc  và học hỏi lĩnh vực công nghệ cao áp dụng trong lĩnh vực an ninh quốc phòng.  Vì vậy rất nhiều doanh nhân thành công Do thái đều có phẩm chất của người lính, dũng cảm, gan dạ, nhanh nhẹn, sắc bén, chịu đựng gian khổ và đặc biệt là quyết tâm chiến thắng.

Câu chuyện về Agassi một doanh nhân muốn thực hiện ý tưởng sản xuất xe hơi điện nhằm giải quyết vấn đề phụ thuộc vào dầu hỏa. Anh đã tiếp xúc với thủ tướng và nhờ thủ tướng Do thái – Peres vận động để các nhà công nghệ phương Tây đổ vốn vào triển khai dự án. Họ gặp nhiều nhà sản xuất xe hơi và nhiều người đã cho họ, bao gồm cả  Agassi và Thủ tướng Peres là hoang tưởng, tuy nhiên họ không bỏ cuộc. Họ thuyết phục Ghosn, TGĐ của Renault – Nissan đầu tư vào chế tạo xe điện khi đó  Ghosn cho rằng việc này chỉ khả thi với điều kiện số lượng sản xuất tại Israel phải đạt ít nhất 50 nghìn chiếc/ năm. Không chớp mắt, Peres cam kết với Ghosn con số 100 nghìn xe/ năm tại Israel.

Để thành công dự án này họ cần đủ ba yếu tố để thực hiện kế hoạch: Một quốc gia, một công ty sản xuất xe hơi và tiền, nhưng để đạt được bất cứ yếu tố nào trong đó Agassi cần phải có được hai tố còn lại trước. Đối với những bài toán thực sự khó giải, nhưng Doanh nhân Do Thái với bản lĩnh kiên cương và bất khuất họ sẽ tìm mọi cách để thực hiện ý tưởng. Do đã trải qua chuyện sinh tử, nên lời từ chối chẳng có có ý nghĩa gì với họ. Họ có thể thiếu kỹ năng nhưng thừa bản lĩnh.

Bài học 2: Văn Hóa Sáng tạo – Tìm ra cái mới và làm đi

CEO kiêm chủ tịch Google, ông Eric Schmidt nói rằng Mỹ là điểm đến cho các doanh nghiệp, nhưng “sau Mỹ, Israel là nơi tốt nhất”. CEO của Microsoft, Steve Ballmer đã gọi Microsoft là một “doanh nghiệp Israel” vì số lượng và vai trò trung tâm của đội ngũ nhân viên người Israel trong công ty này. Intel xây dựng nhà máy tại Israel. Tỉ phú Mỹ Warren Buffett, người luôn nhạy cảm với rủi ro, đã tự phá vỡ nguyên tắc không bao giờ mua các công ty nước ngoài trong nhiều thập niên – bằng việc thâu tóm ISCAR Metalworking một doanh nghiệp Israel với giá 4,5 tỷ usd.

Tại sao các công ty hàng đầu của Mỹ, nhiều tỷ phú Mỹ đánh giá cao con người và đất nước Israel? Họ nhìn thấy tài nguyên của con người và đất nước Israel. Không phải là rừng vàng biển bạc. Không phải là sự hòa bình hay ổn định chính trị (ngược lại, rủi ro về chiến tranh cực cao). Không phải là lịch sử hay truyền thống. Mà họ nhìn thấy sức mạnh sáng tạo vô biên của con người Israel.

Sáng tạo là tìm ra những thứ mới và có lợi ích. Rất dễ để bắt chiếc ai đó. Khi đã có người làm được thì sao chép là việc đơn giản. Nhưng nghĩ ra một thứ mới và có nhiều lợi ích thì đó là một công việc không dễ dàng. Một quốc gia phát triển không chỉ được đánh giá bằng chỉ tiêu tăng trưởng GDP mà còn phải nhìn vào chất lượng của nguồn nhân lực, số lượng bằng sáng chế, phát minh hay những trường đại học của quốc gia đó có được bao nhiêu bài báo nghiên cứu khoa học.

Người Israel được nuôi dưỡng bởi văn hóa sáng tạo ngay từ lúc còn nhỏ. Đầu tiên là sự tò mò. Họ luôn đặt câu hỏi cho các sự kiện, vấn đề xung quanh. Một phẩm chất đầu tiên của người sáng tạo là sự tò mò, ham tìm hiểu, khám phá những điều mới lạ. Họ không chấp nhận những định kiến. Ví dụ một người lính trong quân đội của Israel có thể đặt câu hỏi với cấp trên của mình như sau: “tại sao ông là sếp của tôi? Tại sao tôi không phải là sếp của ông?” điều này nghe có vẻ rất buồn cười, lạ lẫm trong quân đội ở các quốc gia khác, nơi đòi hỏi phải kỷ luật, tuân lệnh và phục tùng.

Sáng tạo sinh ra từ  việc giải quyết vấn đề. Khi cuộc sống quá đầy đủ thì ít khi có vấn đề hay bức xúc. Nhưng người Israel ngày từ ngày đầu lập quốc, họ đã phải thiếu thốn, khó khăn đủ mọi mặt, bị chèn ép bởi các quốc gia lân cận. Nhưng ý chí của họ không đầu hàng. Họ vẫn muốn ngẩng cao đầu và không chấp nhận số phận làm tù binh. Chính vì vậy đã thôi thúc mọi người Israel phải luôn có ý thức : tiết kiệm, cải tiển và đổi mới. Tiết kiệm là đạt được mục đích với nguồn lực ngày càng ít hơn. Cải tiến là đạt được mục đích theo cách hiệu quả hơn. Còn đổi mới là áp dụng nhanh và hiệu quả hơn các giải pháp sáng tạo vào thực tế để đem lại giá  trị sớm.

Văn hóa sáng tạo có thể chấp nhận sai lầm khi anh đã làm hết khả năng. Đối với người Israel, mở doanh nghiệp mà thất bại là chuyện chấp nhận được nếu anh đã cố gắng hết khả năng. Họ xem thất bại là bài học, là một giai đoạn trong quá trình thành công. Những ý tướng sáng tạo không phải lúc nào cũng thành công hoặc được chấp nhận ngay từ đầu. Chính vì vậy, khuyến khích tranh luận, thảo luận, mổ xẻ ý tưởng, phản biện để tìm ra cách tối ưu nhất là việc rất bình thường trong các cuộc họp của người Israel. Nếu không chấp nhận được sự sai lầm, nếu không chấp nhận được sự phản biện thì không thể có được lời giải tối ưu và không thể nuôi dưỡng được văn hóa sáng tạo.

Văn hóa sáng tạo là văn hóa hành động. Người Israel không phải nghĩ chỉ để nghĩ, mà nghĩ là để hành động và áp dụng. Khi có ý tưởng kinh doanh thì họ sẽ thực hiện nó trong vòng 7 ngày. Tức là tốc độ áp dụng và triển khai vào thực tế rất nhanh. Họ không phải là người kiên nhẫn hay trì hoãn. Họ muốn thực tế kiểm nghiệm ý tưởng, giải pháp, cách thức trong thực tế như thế nào. Chính việc càng nhanh trải nghiệm thì giúp họ càng sớm hoàn thiện giải pháp. Hành động giúp sự sáng tạo của họ thực tiễn hơn Và câu nói câu nói thanh niên Israel hay nói “nếu người khác làm được, tôi sẽ làm tốt hơn”.
Nguyễn Phú Trung

Tiếp theo: Quốc gia khởi nghiệp - Câu chuyện thần kỳ (II)